Wat voor omgeving hebben we nodig in een wereld van voortdurende verandering? Welke invloed heeft dit op ons leren? De auteurs van dit boek, Doug Thomas en John Seely Brown, zien spel, innovatie en verbeelding als de hoekstenen van leren. Ik vind het boek echt de moeite waard om te lezen. Het heeft mij aan het denken gezet! Hier een schets van het gedachtegoed van de auteurs, te beginnen met een voorbeeld:

Sam, een jongen van 9, heeft een nieuwe online spel ontdekt en probeert uit te vinden hoe het spel werkt. Dat lukt hem na enige tijd, en hij vindt het zo leuk dat hij zelf spelelementen gaat ontwikkelen. Hij volgt een summerclass om handig te worden in programmeren; een redelijke traditionele vorm van leren. Daarnaast weet hij al snel de community te vinden van gelijkgestemden: anderen die ook programmeren en daarbij tegen dezelfde soort vragen aanlopen. Hij kan daar terecht met praktische vragen, maar ook met spelelementen die hij ontwikkeld heeft. Leden van de community geven hun reactie (‘liken’), en Sam voelt zich onderdeel van een grotere conversatie. Een van de mogelijkheden in deze community is ‘remixen’ van elkaars werk (‘Wanna remix?’): je kijkt naar elkaars producten, past ze aan, voegt iets toe, bouwt voort: “You get it as good as possible first, and then if it needs improvement, you are happy to have others remix”. Op die manier ontstaat ‘something really cool you could never know yourself’!

Schermafbeelding 2013-02-18 om 15.45.21

Voor mij geeft dit voorbeeld heel krachtig weer waar het nieuwe leren over gaat. Peer-to-peer learning, co-creatie en ontdekken staan hierin zo centraal! Remixen is echt nog wat anders dan je idee of product aan anderen voorleggen om feedback te verzamelen. Remixen vraagt om loslaten, vertrouwen, durf en werken vanuit passie.

De auteurs geloven sterk in het idee dat leren plaatsvindt in ‘ruimtes’; ruimtes waarbij digitale media ons toegang geven tot een rijkdom aan informatie en spel. Bovendien gaat het in ’the new culture of learning’ niet meer over ‘leren over de wereld’, maar ‘leren door bezig te zijn in de wereld’. Hierbij gaat het om het omarmen van wat we nog niet weten, het stellen van goede vragen daarover en dit vragenstellen te blijven herhalen om meer en meer te leren. Dit spreekt mij zeer aan! Ik ben er van overtuigd dat je leert door nieuwsgierig te zijn, iets te willen onderzoeken en daar dus vragen over te stellen. En te blijven stellen! In het boek worden 3 principes van ’the new culture of learning’ beschreven:

  1. Nieuwe vormen van leren nodig: spel en verbeelding. Met traditionele vormen van leren (e.g. training of workshop) kunnen we de snel veranderende wereld niet meer bijhouden. We moeten leren om verandering te omarmen. Neem Wikipedia als voorbeeld: een levende, steeds veranderende belichaming van kennis. Hier wordt voortdurend nieuwe informatie aan toegevoegd. Wat vereist een goed gebruik van Wikipedia? En nieuwe manieren van lezen, het vermogen om een stukje kennis op waarde te schatten en voor jezelf na te gaan hoe je dit kunt gebruiken. Leren gebeurt door spel en verbeelding. Leren is niet meer een geïsoleerd proces van informatieverwerking maar een cultureel en sociaal proces van verbinding, betrokkenheid en uitwisseling. Verbeelding, spel en een zekere mate van vrijheid zijn kernelementen voor innovatie, vernieuwing en om iets voor elkaar te krijgen.
  2. Peer-to-peer leren. We leren door interactie en samenwerking met anderen in niet-vaste relaties die ontstaat door gedeelde interesse en mogelijkheden. Leren van elkaar is natuurlijk niet nieuw, maar in situaties met een leerfocus hebben we de neiging het te vergeten. Nieuwe media maken peer-to-peer leren makkelijker en natuurlijker.
  3. Ontstaan van het collectief. We zijn door de technologie inmiddels allemaal in staat om onze eigen kennis toe te voegen aan het grotere geheel. Door grote en kleine acties: een nieuwe website, een blogpost, een reactie op een blogpost of een tweet. Zo ontstaan er collecties van mensen, vaardigheden en talenten die samen meer zijn dan de som van de delen. De auteurs benadrukken dat ze een collectief als echt iets anders zien dan een community: “In communities, people learn in order to belong. In a collective, people belong in order to learn.”
Schermafbeelding 2013-02-19 om 15.50.03

Photo credits by Disney.com.

Krachtig aan het boek vind ik de wijze waarop de auteurs ingaan op impliciete (tacit) en expliciete kennis. Volgens hen kunnen we ons in de ‘oude’ cultuur van leren prima richten op de expliciete kennis (de kennis die je kunt vastpakken en opschrijven) omdat die kennis redelijk stabiel is. De snelheid van het licht zal niet veranderen. Er is weinig ruimte voor discussie en je maakt het je ook niet eigen door het opdoen van een persoonlijke ervaring. In de huidige digitale wereld speelt impliciete kennis een heel sterke rol: we leren door te doen, we kijken af en experimenteren. We leren een nieuwe social media tool kennen door er mee te gaan werken. We benutten ons netwerk als we vragen hebben. Hierin zie ik trouwens veel overeenkomst met het onderscheid dat Jane Hart beschrijft in haar blogpost ‘learning the old vs learning the new‘. Wat betekent dit voor onze manier van leren?

  • We gaan van lesgeven naar leren. Impliciete kennis doe je op door ervaren, experimenteren, doen;
  • We leren het beste als we in staat zijn onze passie te volgen. Wat heeft veel betekenis voor je? Wat wil je als eerste gaan schrijven als je wakker wordt? Waarover ben je gepassioneerd? Je passie kennen en volgen geeft focus en energie!
  • Leren is onderzoeken. Dit gaat over de kunst van goede vragen stellen. En een antwoord zien als een nieuw vertrekpunt en niet als een eind. Deze manier van lerend onderzoeken doet een beroep op onze verbeelding: wat weten we nog niet en welke vragen kunnen we daarover stellen?
  • Tot slot hebben de auteurs het over ‘indwelling’, maar ik moet bekennen dat ik dat punt niet helemaal ‘pak’. Daarbij heb je een bepaalde aanleg (‘disposition’) nodig om verbindingen aan te gaan op het impliciete niveau. Hierbij zie ik verwantschap met het gedachtegoed ‘sterke en zwakke contacten’ zoals beschreven in dit artikel van Meijs, Wassink en de Laat ‘Zicht op informele kennis’.

Er zijn natuurlijk meer mensen die zo’n vernieuwende kijk op leren hebben. Meer horen? Bekijk dan het volgende filmpje eens: