Hoe we impliciete kennis kunnen delen blijft een terugkerende vraag. In het delen van expliciete kennis zijn we aardig goed, kijk naar de vele handleidingen en documenten. Expliciete kennis is waarneembaar. Het is kennis dat geuit is of is opgeslagen, waardoor het persoonsonafhankelijk is gemaakt. Impliciete kennis is persoonlijk en moeilijker met anderen te delen. Het gaat om gevoel, subjectieve inzichten en intuïtie en zit in de hoofden van mensen. We kunnen bijvoorbeeld een boek lezen over adviseren (expliciete kennis), maar hoe iemand in de praktijk succesvol meedenkt met een klant, heeft alles te maken met impliciete kennis. Door het delen van impliciete kennis voorkom je dat je langs elkaar heen werkt of dubbel werk doet. Bovendien vergroot je de collectieve kennis van de organisatie.
Photo: Lane Hartwell, CC-BY-SA
Er zijn inmiddels veel vormen ontwikkeld om impliciete kennis over te dragen, zoals samenwerken, hardop werken, afkijken en collegiale toetsing. Met de komst van interactieve en sociale technologie ontstaat de interessante vraag: kunnen we ook online onze impliciete kennis delen? Ondersteunen online sociale netwerken en discussiefora het delen van impliciete kennis? Een belangrijke vraag, temeer face-to-face communicatie niet meer voor iedereen de primaire vorm van ontmoeten is. Sociale media kunnen mensen een ruimte bieden om hun ideeën en ervaringen vrijelijk te delen. Het kan een dialoog tussen gelijkgestemden op gang brengen. Het kan een omgeving bieden waarin mensen elkaar op basis van kennis en ervaring kunnen vinden. En het kan toegang bieden tot waardevolle informatie om daarmee weer op nieuwe inzichten en betere interpretaties te komen.
De auteurs van het artikel ‘Social Media and Tacit Knowledge Sharing: Developing a Conceptual Model‘ beantwoorden deze vraag met een ‘ja’. Zij beschrijven eerst vijf dimensies aan het proces van impliciete kennis delen, en vertalen deze vervolgens naar manieren om dit online vorm te geven,
- Sociale interactie: Een van de vereisten voor het delen van impliciete kennis is sociale interactie: dialoog, discussie, conversatie. Sociale media ondersteunen deze dialoog middels fora, chatrooms, interactieve webinars.
- Delen van ervaringen: Praktische ervaringen zijn een belangrijke bron voor het delen van impliciete kennis. Denk aan vormen als verhalen vertellen, observeren, deelnemen. Sociale media maken het goed mogelijk om verhalen te vertellen (‘digital storytelling’); denk aan tools als blogs, videosites en wikis.
- Informele relaties/ netwerken: Impliciete kennisdeling vindt bij uitstek plaats in informele netwerken. Hier komt ‘het gesprek bij het koffiezetapparaat’ om de hoek kijken. Veel sociale media zijn ook gestoeld op deze netwerken: experts die elkaar op een online platform ontmoeten, bloggen in een ‘blogosphere’ en mensen die elkaar vinden rondom een specifieke passie of vraagstuk.
- Observatie: observeren, (af)kijken en actief luisteren… denk maar aan de artsen-in-opleiding die op afstand meekijken bij operaties. Dit observeren van handelingen kan ook bereikt worden middels beelden, video, interactieve webinars. Het gebruik van beelden in een forumdiscussie, als opstart voor gesprek, blijkt goed te werken om impliciete kennis te delen.
- Wederzijds vertrouwen: je deelt je impliciete kennis makkelijker in een vertrouwde omgeving. Wederzijds begrip, iets met elkaar delen heeft een positieve invloed op vertrouwen. Hier ligt een schone taak voor ons facilitators en trainers, om net als in een face-to-face dynamiek, een vertrouwde omgeving te creëren. De auteurs geven aan dat het voor online al waardevol is om te komen tot ‘mutual swift trust’; een soort vertrouwen dat je kunt opbouwen binnen tijdelijke teams.
Ik vind het heldere dimensies die je in je online werk als ontwerper en begeleider goed kunt gebruiken. Enerzijds door te kiezen voor een bepaalde toolset, anderzijds door bepaalde interventies. Om zo te werken aan vertrouwen, mensen met elkaar in contact te brengen, beelden en video bewust te gebruiken en het delen van verhalen uit de praktijk te stimuleren. Een mooie uitdaging!
